Vervanging VAR door DBA; ingangsdatum naar 1 april 2016

De vervanging VAR door de invoering van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (de DBA) is door staatssecretaris Wiebes uitgesteld tot 1 april 2016.

De DBA moet de VAR gaan vervangen en zal werken op basis van overeenkomsten. De belastingdienst publiceert overeenkomsten op grond waarvan een opdrachtgever geen loonheffingen hoeft in te houden, zogenaamde voorbeeldovereenkomsten. Als opdrachtgevers en zzp-ers gaan werken volgens een voorbeeldovereenkomst, hoeft een opdrachtgever geen loonheffingen in te houden.

In dit wetsvoorstel is een implementatietermijn van de nieuwe wetgeving ingebouwd tot 1 januari 2017. Over de vervanging VAR door invoering van de DBA moet de Eerste Kamer nog stemmen.

Achtergrond vervanging VAR (Verklaring arbeidsrelatie)

Werk jij als zzp-er (of freelancer)? Dan kan het onduidelijk zijn of je als werknemer of zzp-er moet worden beschouwd. In het eerste geval moet jouw opdrachtgevers loonheffingen inhouden over je inkomsten.

De VAR geeft jou en je opdrachtgevers hierover duidelijkheid. De vervanging VAR gaat waarschijnlijk plaatsvinden per 1 april 2016. Zzp-ers kunnen dan geen VAR meer aanvragen. In de tussentijd is er een overgangsregeling.

In plaats daarvan kunnen opdrachtgevers en zzp-ers gebruikmaken van voorbeeldovereenkomsten. Daarmee hebben zij vooraf zekerheid over de voorgenomen arbeidsrelatie.

Vervanging VAR door voorbeeldovereenkomsten

Belangenorganisaties van opdrachtgevers en zzp-ers, individuele opdrachtgevers of hun intermediairs kunnen overeenkomsten opstellen en aan de Belastingdienst voorleggen. Dat kunnen bijvoorbeeld overeenkomsten voor een branche of beroepsgroep zijn.

De Belastingdienst beoordeelt deze overeenkomsten en geeft vervolgens uitsluitsel of de opdrachtgever loonheffingen moet inhouden en betalen.

De Belastingdienst stelt ook algemene overeenkomsten op, op grond waarvan een opdrachtgever geen loonheffingen hoeft in te houden en te betalen. Deze overeenkomsten zijn niet voor een specifieke beroepsgroep. Om wat voor werk het gaat en binnen welke branche, is dan niet van belang.

Dergelijke overeenkomst publiceert de Belastingdienst op hun internetsite als voorbeeldovereenkomsten. Iedereen die volgens een voorbeeldovereenkomst werkt of gaat werken, kan zo’n overeenkomst downloaden en gebruiken.

Vervanging VAR verhoogt risico’s van de opdrachtgever

Bij gebruik van een voorbeeldovereenkomst ontstaat op papier net als bij de VAR een relatie tussen opdrachtgever en zzp-er. Echter, de feitelijke situatie is leidend voor de beoordeling van die relatie. Dat geldt nu ook al bij de VAR.

Als de Belastingdienst constateert dat de feitelijke situatie afwijkt van de voorbeeldovereenkomst of VAR, kan geoordeeld worden dat er sprake is van een arbeidsverhouding. Dan blijken de verschillen tussen de VAR en de voorbeeldovereenkomst:

• De VAR biedt de opdrachtgever vrijwaring van naheffingen en boetes als hij een correcte VAR administratie bijhoudt. Het risico ligt vooral bij de freelancer of zzp-er.
• De voorbeeldovereenkomst geeft de opdrachtgever geen vrijwaring van naheffingen en boetes. Het risico van naheffingen en boetes is reëel aanwezig.

Handhaving

De Belastingdienst kan tot 5 jaar terug vaststellen dat er gewerkt is alsof er een arbeidsovereenkomst was:

• De opdrachtgever wordt dan behandeld als werkgever en krijgt een naheffing voor loonbelasting, ZVW, werknemersverzekeringen, rente en misschien boetes. Als er een pensioenverplichting is, komt waarschijnlijk ook het pensioenfonds nog langs met een factuur.
• De zzp-er kan een naheffing krijgen voor onterecht genoten zelfstandigenaftrek en MKB-winstvrijstelling.

Beoordeling achteraf was ook al mogelijk bij de VAR. De alinea op de laatste pagina van de VAR laat daarover geen misverstand bestaan:

“De verklaring is afgegeven op basis van de feiten en omstandigheden die u in het aanvraagformulier heeft vermeld. Wijzigingen in deze feiten en omstandigheden die kunnen leiden tot een andere verklaring moet u schriftelijk melden aan de Belastingdienst.”

De wijze van handhaving is in feite in beide gevallen gelijk. Achteraf moet worden vastgesteld dat de feiten en omstandigheden overeenkomen met de afspraken. De wijzigingen in de feiten en omstandigheden werden in praktijk van de VAR zelden of nooit doorgegeven. De handhaving is niet sterk.

Waarom de vervanging VAR door voorbeeldovereenkomsten een administratieve verbetering is, is niet erg duidelijk.

Het belangrijkste verschil is dat in de nieuwe situatie de claim vooral bij de opdrachtgevers valt. Dat lijkt een voordeel voor de zzp-er, maar waarschijnlijk is het een nadeel. De vervanging VAR door DBA maakt het risico voor opdrachtgevers veel groter. Naar verwachting zal het animo van opdrachtgevers om een zzp-er in te huren afnemen.

Update sept 2020: De DBA werkt nog steeds niet, zie recent artikel over wet DBA